خشکی بینی از علائم رایج شرایط محیطی نامساعد و همچنین از عوارض و اثرهای جانبی بعضی داروها به شمار می‌رود. رطوبت بینی همواره باید در سطح مشخصی باشد، خشکی یا حرارت بیش‌ازاندازه محیط، منجر به خشکی بینی خواهد شد. آب‌وهوای خشک و گرم، رطوبت پایین و تهویه نامناسب هوا، خشکی بینی را در پی خواهد داشت.
سندرم بینی خالی (ENS) نوعی بیماری است که پس از جراحی کوچک کردن یا برداشتن شاخک بینی یا جراحی ترمیم تیغه بینی بروز می‌یابد.
خشکی بینی نشانه چیست؟
خشکی بینی به‌ندرت نشانه یک عارضه جدی است.
دیگر علائم همراه با خشکی بینی
خشکی بینی گاهی با دیگر علائم تأثیرگذار بر بینی همراه است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی ( خون دماغ شدن )
- تغییر یا تناوب حس بویایی
- گرفتگی بینی
- قرمز، گرم و متورم شدن بینی
علائم بیانگر عارضه جدی
خشکی بینی در بعضی موارد با علائم دیگری همراه است که می‌تواند بیانگر ابتلا به عارضه‌ای جدی باشد که باید به‌سرعت در مرکز فوریت‌های پزشکی بررسی شود. این علائم هشداردهنده عبارت‌اند از:
- آریتمی (ضربان قلب نامنظم)
- تاری دید
- تنفس دشوار
- تب بالا (بیشتر از 101 درجه فارنهایت)
- احتباس ادرار
در صورت استمرار خشکی بینی یا نگران‌کننده بودن آن، در اولین فرصت برای درمان خشکی بینی اقدام کنید.
نشانه‌ها و علائم سندرم خشکی بینی
بیماران مبتلا به خشکی و خالی بودن بینی معمولاً تنگی نفس را علی‌رغم تمیز و نگرفته بودن بینی تجربه می‌کنند. بیمار، جریان هوای بسیار شدید و مقاومت بسیار کمی را درون‌بینی احساس می‌کند. این علائم غالباً در صورت متورم شدن مخاط بینی هنگام سرماخوردگی بهبود می‌یابد.
شماری از نشانه‌های معمول سندرم بینی خالی (خشکی بینی)
- احساس این‌که هیچ هوایی، علی‌رغم کاملاً باز بودن بینی، وارد بینی نمی‌شود.
- احساس خشکی مزمن بینی و یا گلو
- احساس سرماخوردگی
- سردرد
- خون‌دماغ شدن
- پوسته‌پوسته شدن بینی
علائم جسمی غالباً در کنار مشکلات روانی زیر بروز می‌یابد:
- اختلال‌های افسردگی
- احساس اضطراب
- عصبی بودن و مشکل در تمرکز کردن
- اختلال‌های خواب، خواب‌آلودگی در طول روز، خستگی مزمن
بنابراین سندرم خالی (خشک) بودن بینی بیماری‌ای است که باید از لحاظ جسمی و روحی جدی گرفته شود، چون در غیر این صورت عملکرد بینی به‌شدت محدود خواهد شد. بینی سالم تنفس طبیعی از راه بینی و عملکرد مناسب ریوی را ممکن می‌سازد که به‌نوبه خود بر سلامت جسم و بهداشت عمومی تأثیر می‌گذارد.
علت‌ها و دلایل خشکی بینی
یکی از اثرهای جانبی بسیاری از داروها خشکی بینی است. آنتی‌بیوتیک‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها و ضد احتقان‌ها داروهای پرمصرفی هستند که مصرف آنها به خشکی بینی منجر می‌شود. مصرف بیش‌ازاندازه یا سوءمصرف داروهای مورداستفاده برای گرفتگی بینی، به‌ویژه اسپری‌ها یا افشانه‌ها، به خشکی بینی می‌انجامد.
شرایط جوی دارای رطوبت پایین نیز خشکی بینی را در پی خواهد داشت. در کم‌آبی یا گرمای بیش‌ازحد نیز رطوبت کافی به مجراهای بینی نمی‌رسد و درنتیجه خشکی بینی رخ می‌دهد. خشکی مجراهای بینی برای تمام دستگاه تنفسی مضر است، چراکه بینی مرطوب‌کننده‌ی اصلی هوای استنشاقی است که وارد ریه‌ها می‌شود. غشا مخاطی پوشاننده دستگاه تنفسی تنها زمانی عملکرد مناسب خواهد داشت که رطوبت کافی دریافت کند، همان‌طور که بزاق نیز برای پاک کردن دهان به رطوبت نیاز دارد.
سندرم شوگرن اختلالی خودایمنی است که به غدد تولیدکننده رطوبت و مخاط بدن حمله می‌کند. ویژگی اصلی این بیماری خشکی دهان و چشم است، البته برخی بیماران مبتلا به این سندرم از خشکی بینی نیز رنج می‌برند.
علل جدی یا مرگبار خشکی بینی
خشکی بینی در بعضی موارد علامت ابتلا به عارضه‌ای جدی و مرگبار است که باید به‌سرعت در مرکز فوریت‌های پزشکی موردبررسی قرار بگیرد. عفونت‌های شدید دستگاه تنفسی ازجمله عارضه‌هایی است که با خشکی بینی همراه است.
عوارض احتمالی خشکی بینی
ازآنجایی‌که خشکی بینی ممکن است از یک بیماری جدی نشأت گرفته باشد، کوتاهی در درمان آن می‌تواند به بروز عوارض جدی و آسیب‌های دائمی بیانجامد. پس از تشخیص علت خشکی بینی باید برنامه درمانی تهیه‌شده از سوی متخصص را به‌دقت پیاده کرد تا احتمال بروز عوارضی مانند موارد زیر کاهش یابد:
- لارنژیت
- فارنژیت
- اختلال‌های خواب
- خونریزی مکرر
- سینوزیت
- انتشار عفونت
تشخیص
تشخیص ENS گاهی اوقات مشکل است. پارامتر یا آزمایش قابل اتکایی برای تشخیص آن وحود ندارد. ممکن نیست بتوانیم با قدرت تصریح نماییم که توربینکتومی (قطع شاخک بینی) منجر به علائم ENS می‌شود. توربینکتومی حتی به صورت جزئی، در عمده موارد موثر بوده و برخی آثار جانبی طولانی مدت را بر خواهد انگیخت، درحالیکه علائم ENS ممکن است پس از هفته ها، ماهها یا حتی چند سال پس از جراحی رخ دهد. پزشکان تنها با حذف دیگر انواع بیماری هایی که ممکن است با علام مشابه رخ دهند، این بیماری را تشخیص دهند. در موارد مشکوک می‌توان از یک سواب نمدار به جای شاخک بینی استفاده نمود تا ببینیم آیا این روشی است که بتواند بیمار را تسکین دهد، یا خیر. با این حال نمی توان سواب را به عنوان روشی تشخیصی خوبی در نظر گرفت و نمی توان از آن به جای یک روش تشخیصی کامل و عمقی استفاده نمود.
درمان
روشهای جراحی و غیرجراحی متعددی برای درمان خشکی بینی وجود دارد. روشهای غیرجراحی با هدف محافظت و مراقبت از مخاط باقی‌مانده بینی انجام می‌شود. بینی تا حد امکان مرطوب نگه داشته می‌شود و تحریک و عفونت آن به حداقل رسانده می‌شود. از سوی دیگر عمل جراحی با هدف تسکین دائمی علائم خشکی بینی انجام می‌شود.
درمان پزشکی
چنانچه خشکی بینی پس از یک هفته درمان خانگی برطرف نشد یا خشکی چشم و دهان نیز به آن اضافه شد، باید به پزشک مراجعه کرد.
چنانچه فکر می‌کنید یکی از داروهای مصرفی باعث خشکی بینی است، موضوع را با پزشک در میان بگذارید. داروهای قلب، ضد اضطراب، مدر، فشارخون، مسکن‌ها و قطره‌های چشم ازجمله داروهایی هستند که باعث خشکی بینی می‌شوند. به خاطر بسپارید که هیچ‌گاه نباید مصرف داروی تجویزی را بدون مشورت با پزشک متوقف کرد.
روشهای درمان سندرم بینی خالی (خشکی بینی)
اقدام‌های غیرجراحی گوناگونی وجود دارد که با کمک گرفتن از آنها می‌توان کارآمدی درمان این سندرم را به حداکثر رساند.
- شستشوی روزانه بینی و استنشاق نمک دریا
- افشانه آب‌نمک مخصوص بینی
- نوشیدن مایعات فراوان و حذف کردن نوشیدنی‌های حاوی کافئین
- مصرف داروهای موکولیتیک یا خلط‌آور مانند گلومیترول
- استفاده از دستگاه‌های بخور به‌ویژه در اتاق‌خواب یا محیط کار
- ماسک خواب CPAP و مرطوب‌کننده
- استفاده نکردن از دستگاه‌های تهویه هوای خشک‌کننده مخاط بینی
- رفتن به محیط‌هایی با اثر مطلوب بر مخاط بینی، برای مثال شهرهایی با آب‌وهوای مدیترانه‌ای و اقیانوسی
- بهبود وضعیت باکتریهای نرمال فلورا با مصرف روزانه قطره‌های بینی سیمبیو فلورا
- رژیم غذایی با تخمیر کم
- در پیش گرفتن سبک زندگی فعال و سالم
روشهای جراحی
عمل جراحی با هدف متعادل ساختن جریان هوای درون‌بینی، انجام می‌شود تا تنفس از راه بینی تا حد امکان به حالت طبیعی بازگردد. شاخک‌های ازدست‌رفته بینی با استفاده از ایمپلنت و بهره‌گیری از فن‌آوری‌های پیشرفته ترمیم می‌شود.
دکتر طرزی از جدیدترین دستگاه‌ها استفاده می‌کنند. بافت شاخک بینی منحصربه‌فرد و غیرقابل‌جایگزینی است. مواد ایمپلنت جدیدی که دکتر طرزی از آنها بهره می‌گیرند، علائم خشکی بینی را کاهش می‌دهد.
هدف هر عمل جراحی از نو متعادل ساختن جریان هوا در بینی است تا تنفس از راه بینی تا حد امکان به‌صورت طبیعی انجام شود. شاخک‌های ازدست‌رفته بینی با استفاده از ایمپلنت و بهره‌گیری از فن‌آوری‌های پیشرفته ترمیم می‌شود.
بافت شاخک بینی منحصربه‌فرد و غیرقابل‌جایگزینی است. مواد ایمپلنت جدید، مانند ماتریس کلاژنی غیرسلولی، علائم را کاهش می‌دهد. این مواد زیر مخاط بینی تیغه و یا دیواره خارجی بینی قرار داده می‌شود تا جریان هوا به حالت طبیعی بازگردد و خشکی بینی از بین برود.
اگر تنها بخش کوچکی از شاخک پایینی بینی برداشته شده باشد، ساختار شاخک را می‌توان با تزریق سیمترا (آلودرم مایع) ترمیم کرد. مزیت این “ایمپلنت آلودرم” جدید این است که توسط بدن پس‌زده نمی‌شود و بر اساس نتایج پژوهش‌های انجام‌شده، شکل و حجم خود را در اکثر موقعیت‌ها در درازمدت حفظ می‌کند.
سوالات متداول راجع به سندروم خشکی بینی (بینی خالی)
سندروم خشکی بینی چطور زیاد می‌شود؟
سندروم خشکی بینی یک بیماری نیست، بلکه علائم پس از عمل ناشی از کاهش بیش از حد شاخک‌های بینی یا جراحی اصلاح تیغه بینی به صورت نادرست است. شاخک‌های بینی مولد آب بینی و مرطوب کننده آن است، و از گرم شدن و مرطوب شدن دم اطمینان حاصل می‌نماید. آنها همچنین جریان هوا را داخل بینی تنظیم می‌کنند. آنها به شکل یک فیلتر، مرطوب کننده و گرم کننده درون بینی عمل می‌کنند. بنابراین آنها نقشی کلیدی در تنفس طبیعی از طریق بینی، عملکرد ریه و پیشگیری از خشکی گلو حلق و ورود هوای فیلتر نشده بازی می‌کند. اگر تعداد شاخک‌ها خیلی کم شود، دیگر بافت آبی در بینی برای مرطوب سازی هوا وجود نخواهد داشت و بینی خشک خواهد شد.
دورنمای سندروم بینی خالی (خشکی بینی) چیست؟
هنوز شناخت درستی از سندروم خشکی بینی وجود ندارد، ولی محققین پیشرفت‌های در شناخت عوامل آن داشته اند. و این باعث شد که به دنبال روشهای درمانی موثرتری باشند. درمانهای حاضر در کاهش نشانه‌های سندروم خشکی بینی (بینی خالی) موثرند. کلید دستیابی به این مهم، یافتن پزشکی است که اطمینان دارید می‌تواند شرایط را بهبود بخشد.
آیا برای درمان سندرم خشکی بینی آنتی بیوتیک تجویز می‌شود؟
معمولا در شکلهای پیشرفته ENS و به منظور نابد نمودن و به تاخیر انداختن رشد باکتریهای مضر مانند گونه‌های کلبسیلا (تیره ای از شیزومیست ها) به آنتی بیوتیک‌های آبرسان بینی نیاز است.
